Home > Kennisbank > Mediarecht > Sponsoring en reclame
Sponsoring en reclame: wat zijn de regels?
Sponsoring, reclame en productplaatsing (ook wel bekend als product placement) zijn belangrijke inkomstenbronnen voor omroepen, producenten en influencers. Er kunnen echter veel regels bij komen kijken. Welke regels gelden er voor reclame op tv? Waar moet je op letten bij sponsoring op tv of op social media? En hoe zit het met productplaatsing?
Welke regels gelden voor reclame?
Hi, ik ben Chiara!
Ik ben een creatieveling, net zoals jij! Ik help jou bij het voorkomen van conflicten door het veiligstellen van jouw rechten en het vastleggen van duidelijke afspraken.
Reclame moet altijd duidelijk herkenbaar zijn voor het publiek. Sluikreclame, waarbij namen, merken, producten of diensten worden getoond zonder dat het duidelijk is dat het om reclame gaat, is verboden. Dit geldt zowel voor publieke omroepen als voor commerciële omroepen en streamingdiensten. De regels voor reclame verschillen echter per soort omroep.
Omroepen en streamingdiensten
Bij commerciële omroepen en streamingdiensten moet reclame altijd herkenbaar zijn. Daarnaast is het verboden om reclame te maken voor medische behandelingen. Tussen 6 en 21 uur is reclame voor alcoholhoudende dranken en kansspelen waarvoor een vergunning nodig is, ook niet toegestaan. De regels voor de publieke omroep zijn strenger. Hier is reclame en telewinkelboodschappen voor medische behandelingen niet toegestaan. Ook is reclame voor alcohol tussen 6 en 21 uur en voor vergunningplichtige kansspelen verboden.
Waar moet je op letten bij sponsoring?
Sponsoring houdt in dat een bedrijf betaalt om zijn producten of diensten in jouw content te laten zien. De specifieke regels voor sponsoring verschillen per omroepsoort of platform.
Omroepen en streamingdiensten
Bij de publieke omroep is sponsoring meestal niet toegestaan, behalve bij culturele of educatieve programma’s, sportevenementen of goede doelen. Sponsoring is niet toegestaan in nieuwsprogramma’s, actualiteiten, politieke informatie en programma’s voor kinderen onder de 12 jaar. Als een programma gesponsord is, moet dit duidelijk vermeld worden, maximaal 5 seconden lang, zonder beeldvullende of stilstaande beelden.
Bij commerciële omroepen en streamingdiensten is sponsoring wel toegestaan, maar het moet duidelijk zijn dat een programma gesponsord is. Dit wordt vaak aan het begin of einde van een programma vermeld. Net als bij product placement mag de sponsorvermelding het publiek niet direct aansporen om producten te kopen.
Social media platforms
Sponsoring is één van de inkomstenbronnen van influencers. De regels voor sponsoring gelden ook voor social media platforms, zoals YouTube, Instagram of TikTok, wanneer je meer dan 500.000 volgers of abonnee’s op het social media-kanaal hebt en geld verdient door het maken van advertenties in de vorm van video’s.
In dat geval moet je opletten dat voor het publiek duidelijk moet zijn wanneer gesponsorde producten worden aangeprezen of getoond. Dit kan bijvoorbeeld met een “#ad”-vermelding. De afspraken voor de sponsordeal kun je vastleggen in een samenwerkingsovereenkomst.
Let op: Ook als dit niet voor jou geldt, kunnen de regels van de reclamecode en het NICAM (kijkwijzer) of de Nederlandse Reclame Code nog steeds van toepassing zijn.
Bartering vs sponsoring
Bartering is een vorm van sponsoring waarbij producten of diensten worden opgenomen in een programma in ruil voor exposure, in plaats van betaling. De waarde van de producten of diensten wordt verrekend met de waarde van de promotie. Dit kan een handige manier zijn om productiekosten laag te houden en waarde toe te voegen aan een programma.
Bartering wordt ook gebruikt voor influencer-marketing. Denk aan het "gratis" opsturen van testproducten door grote merken aan influencers, die deze producten vervolgens in unboxing-video's laten zien. Ook hier moet je dus letten op de juiste sponsorvermelding. Als influencer word je dan betaald met gratis producten of tickets in ruil voor video's waarin de producten door je worden aangeprezen. De afspraken voor de barterdeal kunnen worden vastgelegd in een samenwerkingsovereenkomst.
Wat zijn de regels voor productplaatsing?
Productplaatsing is het op natuurlijke wijze, maar wel duidelijk zichtbaar in beeld brengen van een product. In dat geval wordt het product onderdeel van de verhaallijn binnen het tv-programma, de film of de social media-post. De regels voor productplaatsing verschillen per omroepsoort of platform.
Omroepen en streamingdiensten
Bij de publieke omroep is product placement verboden. Er mogen dus geen producten herkenbaar in beeld worden gebracht. Als dit toch gebeurt, riskeert de omroep een boete.
Bij commerciële omroepen en streamingdiensten moet product placement herkenbaar zijn voor het publiek. Productplaatsing is bij de commerciële omroepen en streamingdiensten dus in principe toegestaan. Dit geldt echter niet voor nieuws- of actualiteitenprogramma’s, programma’s over consumentenzaken, religieuze programma’s en programma’s voor kinderen onder de 12 jaar.
Ook is het verboden om productplaatsing te gebruiken voor sigaretten, medische behandelingen of alcoholhoudende dranken. Het product mag niet worden aangeprezen of overmatig in beeld komen. Het programma moet ook een vermelding bevatten dat er sprake is van product placement.
Social media-platforms
Ook voor platforms zoals YouTube, Instagram of TikTok geldt dat voor het publiek duidelijk moet zijn dat er gebruik wordt gemaakt van productplaatsing. Dit kan bijvoorbeeld door een sponsor-vermelding. Productplaatsing is niet toegestaan als het gaat om sigaretten, medische behandelingen of alcohol.
Bij productplaatsing op social media kun je denken aan unboxing video’s of een video over je bezoek aan een museum of attractiepark, waarvoor je gratis toegang hebt gekregen in ruil voor het maken van video’s op locatie.
Hierbij moet je dus wel opletten, want de regels voor productplaatsing zijn van toepassing, wanneer je meer dan 500.000 volgers of abonnee’s op het social media-kanaal hebt en geld verdient door het maken van advertenties in de vorm van video’s.
Let op: Ook als dit niet voor jou geldt, kunnen de regels van de reclamecode en het NICAM (kijkwijzer) of de Nederlandse Reclame Code nog steeds van toepassing zijn.
Wat gebeurt er als je de regels overtreedt?
Wanneer je in strijd met de hiervoor genoemde regels gebruik maakt van sponsoring, reclame of productplaatsing, dan kan het Commissariaat voor de Media hiervoor een boete opleggen. Dit geldt zowel voor omroepen en streamingdiensten, als voor social media platforms. In juli 2024 heeft het Commissariaat voor de eerste keer een influencer een boete opgelegd.
Heb je een boete opgelegd gekregen of een andere claim ontvangen vanwege schending van de reclameregels? Dan kan ik jou helpen bij het beoordelen van de boete of claim en kunnen we samen de juridische mogelijkheden bekijken.
